کاربرد شیمی پیروکسن در ارزیابی دما و فشار مجموعه نفوذی کوه‌دم

توده نفوذی کوه‌دم در شمال شرق اردستان، با سن ائوسن بالایی در قسمت مرکزی نوار ماگمایی ارومیه- دختر قرار گرفته است. این توده نفوذی از سنگ‌های گابرویی تا گرانیتی تشکیل شده و میزبان دایک‌های متعدد اسیدی و بازیک است. آنالیزهای نقطه‌ای انجام شده بر روی پیروکسن‌های گابروها بیانگر حضور دو نوع پیروکسن در این سنگ‌هاست: ارتوپیروکسن با ترکیب هیپرستن- فروهیپرستن و کلینوپیروکسن با ترکیب اوژیت- دیوپسید. دایک‌های تراکی‌بازالت حاوی کلینوپیروکسن با ترکیب اوژیت- دیوپسید هستند. ترکیب شیمیایی پیروکسن‌ها بیانگر شکل‌گیری آن‌ها در محیط مرتبط با فرورانش است. میانگین دمای تبلور پیروکسن‌ها در گابروها حدود ١٠٧٠ درجه‌سانتیگراد ارزیابی ‌شده و به نظر می‌رسد که کلینوپیروکسن‌ها در دمای پایین‌تری نسبت به ارتوپیروکسن‌ها شکل گرفته باشند. در حالی‌که میانگین دمای تبلور پیروکسن در دایک‌های بازیک حدود ١١٣٠ درجه‌سانتیگراد برآورد شده است. فشار تخمین زده شده برای تشکیل کلینوپیروکسن‌ در گابرو‌ها کمتر از ٢ کیلوبار و برای تبلور ارتوپیروکسن‌ها بین ٢ تا ٥ کیلوبار محاسبه شد. این داده‌ها بیانگر تشکیل کلینوپیروکسن‌ها در اعماق کمتر از ٧/٧ کیلومتر و ارتوپیروکسن‌ها در عمق حدود ١٠ کیلومتر است. فشار تبلور کلینوپیروکسن‌ها در دایک‌های بازیک حدود ٧/٢ تا ٨/٢ کیلوبار برآورد شده که با تشکیل آن‌ها در عمق حدود ١٠ کیلومتر مطابقت دارد.